Ongetwijfeld hebben de meesten van jullie gehoord van het tragische ongeval in Hemmoor waarbij op 1 oktober jl. twee duikers zijn overleden. Beide duikers hadden veel gedoken en stonden bekend als ervaren duikers.

In dit artikel staan twee verhalen opgesomd welke op dit ongeval betrekking hebben. Het eerste is het verhaal van de mededuikers welke bij de duik aanwezig waren en het tweede verhaal is het verhaal van de duikbasis in Hemmoor. Dit enkel om een aantal feiten helder te krijgen in de hoop dat soortgelijke ongevallen zich niet meer hoeven voor te doen.

Het verhaal van de mededuikers

Hemmoor, 30 september 2011

Na een gedegen voorbereiding kwamen we op vrijdag 30 september aan in Hemmoor.
Daniël, Eelco, Bart, Co, Fred en Nico. Op de eerste dag hebben we 2 mooie duiken gemaakt.
Het water was helder, het weer was uitstekend, de duikomstandigheden ideaal.

Zaterdag 1 oktober opperden we het idee om, gezien de ideale omstandigheden, een diepe duik te maken. We bespraken hoé we de duik zouden gaan maken, bijvoorbeeld met het invoeren van extra tekens om nog meer veiligheid in te bouwen en het nogmaals bespreken van alle technische aspecten die noodzakelijk zijn om deze duik veilig uit te kunnen voeren.

Vervolgens gingen we in de afgesproken samenstelling naar beneden: Daniël en Eelco, Bart en Co, Fred en Nico. De afdaling verliep zoals gepland. Op diepte gekomen maakten we het teken om naar boven te gaan.

Daniël en Eelco hebben een omtrekkende beweging gemaakt tijdens het opstijgen, Bart en Co zijn rechtstreeks naar de eerste stop gestegen. Daar aangekomen zag Bart dat Fred (ca. 2 meter lager) hem vroeg om bij hem te komen. Hij is naar Fred toegegaan. Daar aangekomen gaf Fred het teken dat hij geen lucht meer had. Bart heeft Fred zijn octopus aangeboden en Fred is verder gegaan met het ademen uit Bart zijn fles. Bart had op dat moment voldoende lucht om samen een veilige opstijging te maken.

Tijdens het delen van de lucht zakten beiden terug naar een dieper level. Bart constateerde dat en blies zijn vest en droogpak op om een positief drijfvermogen te verkrijgen. Dit lukte niet waardoor beiden verder naar beneden zakten. Daar aangekomen zag Bart Nico liggen. Hij gaf geen teken van leven meer. Vervolgens hebben Bart en Fred getracht het lood van Fred te verwijderen wat niet lukte. Daarna hebben ze geprobeerd het vest uit te trekken wat ook niet lukte. Op dat moment raakte Bart door onbekende oorzaak los van Fred en werd Bart als een raket gelanceerd.

Bart en Co sloegen , toen zij aan de oppervlakte kwamen, alarm en omstanders hebben 112 gebeld. Binnen enkele minuten waren de hulpdiensten ter plekke. Bart werd meegenomen in de helikopter en naar Kiel gebracht waar hij in een decotank werd behandeld. Co werd meegenomen in de ambulance en op de intensive care gelegd ter observatie.

Vervolgens is dezelfde dag een zoekactie gestart wat de volgende dag resulteerde in het vinden van de lichamen van Fred en Nico.

Bart en Co mochten na een dag het ziekenhuis in Duitsland verlaten. Bart moest zich op 3 oktober in een ziekenhuis in Nederland melden voor verdere behandeling in de decotank.

Het verhaal van de duikbasis

Duikongeval Kreidesee 01 oktober 2011

Na een week van rouw en verdriet, willen we de mogelijke oorzaken van het tragische duikongeval bekend maken, zodat zich hopelijk nooit meer vergelijkbare situaties voordoen.

Beide duikers (Divemaster en Rescue, beide veel gedoken) hadden goede en koudwater geschikte adem apparatuur (fabrikanten noemen we niet), en waren uitgerust in overeenstemming met de regels van het duiken in Hemmoor; met twee aparte eerste trappen. Volgens een van de deelnemende duikers, was het een duik met lucht (enkele flessen) op 50 m diepte, niet langs de steile wand voor E5, maar vanaf E5 een groef volgend die langzaam maar zeker de diepte in gaat, op de vlakke grond voor de steile wand. Er waren drie buddyparen gevormd, die elkaar konden zien. Het achterste team is verongelukt, het tweede team heeft nog geprobeerd om een duiker van het achterste buddypaar te helpen!

Tijdens de berging zijn de volgende punten genoteerd.

Een duiker had 65 bar in de fles, maar een van de kranen was dichtgedraaid. De inflator voor het vest was gemonteerd op de eerste trap van de dichtgedraaide kraan. De alternatieve luchtvoorziening had een zeer korte slang welke niet vastzat aan het vest en welke verkeerd om gemonteerd was, d.w.z. deze kon enkel door de buddy gebruikt worden, of zelf in de mond stoppen met de uitadem opening naar boven (tegen de neus aan)!

Bij duiker 2 was de fles leeg, maar wel opengedraaid. Zijn ALV was ook met een korte slang en verkeerd om gemonteerd om deze zelf te gebruiken.

Een mogelijke variant zou kunnen zijn dat er sprake was van een duiker met een bevroren automaat, omdat zijn primaire automaat dichtgedraaid was. Tevens kon daardoor het vest niet worden opgeblazen vanuit de fles. Bij het overschakelen naar de ALV is waarschijnlijk een lucht / water mengsel ingeademd, zoals sommige automaten in deze situatie zullen doen als deze op kop worden gebruikt.

Waarschijnlijk is duiker 1 dan overgeschakeld naar de ALV van duiker 2. Door de paniek en verhoogde ademhaling is deze automaat mogelijk ook bevroren waarna de fles snel leeggelopen moet zijn.

Beide duikers doken in een natpak, dat op 50 meter diepte nauwelijks meer drijfvermogen heeft, het vest kon niet meer opgeblazen worden en beide duikers hadden geen lood afgeworpen, waardoor opstijgen met buddybreathen niet meer lukte.

Helaas blijkt dat veel duikers, vooral zij uit het buitenland en vakantie duikers, niet gewend zijn aan het duiken met twee automaten. Het is niet uitgesloten dat iemand het duiken heeft geleerd in warm water, en dus alleen maar een Octopus kent die op dezelfde eerste trap zit als de primaire automaat. Mogelijk wordt pas jaren later een keer in koud water gedoken. Dit kan dan leiden tot problemen.

Het zou daarom wenselijk zijn als de duik verenigingen over de hele wereld de normen van de basisopleiding zouden verhogen door twee verschillende eerste trappen met de juiste configuratie te gebruiken!

Het eerste verhaal komt van de website van Duikvereniging Delta Duikteam uit Alkmaar de club van de verongelukte duikers, het tweede verhaal is vrij vertaald vanuit het Duits en komt van de facebook pagina van de duikbasis in Hemmoor.

Ik wil verder niet speculeren over de toedracht van het ongeval, maar wellicht staan in de beide bovenstaande verhalen voldoende aanknopingspunten voor iedereen om bij stil te staan tijdens een voorbereiding voor een diepe duik.

Arno Pijnappels